تروما یا ضربه به پرینه؛ آسیب‌ خاموش اما دردناک

پرینه یا میان‌دوراه، ناحیه‌ای حساس بین مقعد و دستگاه تناسلی است که در زنان و مردان از اهمیت زیادی برخوردار است. این ناحیه به دلیل ساختار عضلانی، عصبی و عروقی خاص خود، ممکن است در اثر تصادف، زایمان، سقوط یا فعالیت‌های ورزشی دچار آسیب شود. تروما یا ضربه به پرینه اگرچه ممکن است ظاهراً کوچک به نظر برسد، اما می‌تواند منجر به درد، خونریزی، عفونت و حتی مشکلات عملکردی در دستگاه ادراری، گوارشی یا جنسی شود.

پرینه چیست؟

پرینه (Perineum) ناحیه‌ای است که:

• در زنان بین فرج (ولو) و مقعد

• در مردان بین بیضه‌ها و مقعد قرار دارد.

این ناحیه شامل پوست، عضلات کف لگن، اعصاب و عروق است و در عملکردهای حیاتی مانند:

• کنترل ادرار و مدفوع

• رابطه جنسی

• زایمان طبیعی
  نقش دارد.

چه چیزهایی باعث تروما به پرینه می‌شوند؟

علل شایع تروما یا ضربه به پرینه عبارتند از:

1. زایمان طبیعی

   • اپی‌زیوتومی (برش جراحی پرینه)

   • پارگی خودبه‌خودی هنگام زایمان (تا درجه ۴)

2. تصادف و سقوط

   • افتادن روی اجسام سخت یا صندلی دوچرخه

   • آسیب‌های ورزشی یا فعالیت‌های سنگین

3. آزار جنسی یا تجاوز

   • یکی از دلایل مهم تروما در خانم‌ها و کودکان

4. ضربه هنگام ورزش یا بازی کودکان

   • مانند افتادن روی میله‌ها یا تاب

5. جراحی‌ها یا معاینات تهاجمی

   • معاینه رکتال یا واژینال غیرصحیح، بواسیرکتومی و…

6. رابطه جنسی دردناک یا خشن

7. اجسام خارجی

   • ورود یا گیر کردن اجسام در مقعد یا واژن

علائم تروما به پرینه

• درد سوزشی یا تیرکشنده در ناحیه پرینه

• کبودی یا تورم در میان‌دوراه

• خونریزی از ناحیه واژن، مقعد یا پوست پرینه

• احساس فشار یا پر بودن ناحیه لگن

• دشواری در ادرار یا دفع مدفوع

• ترشح چرکی یا نشانه‌های عفونت

• بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع در آسیب‌های شدید

• اختلال عملکرد جنسی (ناتوانی، درد هنگام رابطه)

روش‌های تشخیص تروما به پرینه

تشخیص بر اساس نوع ضربه، شدت و علائم بیمار است:

1. معاینه فیزیکی دقیق توسط پزشک (در زنان با اسپکولوم)

2. بررسی مقعد و واژن از نظر پارگی یا خونریزی

3. سونوگرافی لگن یا پرینه برای بررسی هماتوم

4. MRI یا CT Scan لگن در موارد پیچیده یا مشکوک به آسیب‌های عمیق

5. معاینه نورولوژیک برای بررسی اعصاب کف لگن

درمان تروما یا ضربه به پرینه

درمان به نوع و شدت آسیب بستگی دارد:

1. درمان‌های اولیه و خانگی (آسیب خفیف):

• استراحت و کاهش فشار روی ناحیه پرینه

• کمپرس سرد در ۲۴–۴۸ ساعت اول برای کاهش تورم

• استفاده از پد نرم یا بالش دوناتی هنگام نشستن

• داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن یا استامینوفن

• حفظ بهداشت ناحیه برای پیشگیری از عفونت

2. درمان‌های تخصصی (آسیب متوسط تا شدید):

الف) زایمان و پارگی پرینه:

• بخیه فوری توسط متخصص زنان در صورت پارگی درجه ۲ تا ۴

• مراقبت از زخم و پیشگیری از عفونت با آنتی‌بیوتیک

• تمرینات کگل برای ترمیم عضلات کف لگن

ب) هماتوم یا خونریزی داخلی پرینه:

• تخلیه هماتوم تحت بی‌حسی

• استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیک

• پانسمان و مراقبت روزانه

ج) بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع:

• فیزیوتراپی کف لگن

• درمان‌های عصبی و توانبخشی

• در موارد نادر، جراحی ترمیمی اسفنکترها

د) عفونت یا آبسه پرینه:

• تجویز آنتی‌بیوتیک قوی

• درناژ (تخلیه) آبسه توسط جراح

مراقبت‌های پس از تروما پرینه

• رعایت بهداشت فردی، به‌ویژه پس از اجابت مزاج

• خشک نگه داشتن ناحیه و تعویض لباس زیر

• حمام نشسته با آب ولرم و بتادین روزی ۲ بار

• پرهیز از رابطه جنسی تا بهبود کامل

• مصرف فیبر بالا و مایعات برای جلوگیری از یبوست

• فیزیوتراپی در صورت اختلال عملکرد عضلات

عوارض احتمالی ضربه به پرینه (در صورت درمان نشدن)

• عفونت گسترده و آبسه

• ایجاد فیستول مقعدی یا واژینال

• بی‌اختیاری طولانی‌مدت

• درد مزمن پرینه

• اختلال در عملکرد جنسی

• افسردگی یا اضطراب ناشی از مشکلات عملکردی

سؤالات پرتکرار

آیا ضربه به پرینه در مردان هم شایع است؟

بله، مخصوصاً در اثر ورزش‌هایی مثل دوچرخه‌سواری یا ضربه مستقیم به بین پاها.

درد پرینه بعد از زایمان تا چه مدت طبیعی است؟

درد خفیف تا ۲–۶ هفته طبیعی است، اما اگر شدید یا همراه با خونریزی باشد، باید بررسی شود.

آیا امکان ترمیم کامل عضلات پرینه وجود دارد؟

در اکثر موارد، بله. با بخیه مناسب، فیزیوتراپی و تمرینات کف لگن.

تروما یا ضربه به پرینه یک آسیب جدی ولی قابل درمان است که اگر به‌موقع تشخیص داده و به‌درستی درمان شود، از عوارض جسمی و روانی آن پیشگیری خواهد شد. توجه به علائم، رعایت بهداشت، و مراجعه به پزشک متخصص در صورت آسیب ناحیه پرینه، از اهمیت بالایی برخوردار است.