نورالژی عصب پودندال (Pudendal Neuralgia): علت، علائم و درمان

نورالژی عصب پودندال یکی از دلایل کمتر شناخته‌شده اما مهم درد مزمن در ناحیه لگن و پرینه است. این بیماری با درد، سوزش یا احساس تیر کشیدن در نواحی تناسلی، مقعد، لگن یا پرینه شناخته می‌شود و ممکن است کیفیت زندگی بیمار را به شدت کاهش دهد. شناخت دقیق علل، نشانه‌ها و راهکارهای درمانی برای این بیماری نقش کلیدی در تسکین درد و بهبود عملکرد بیماران دارد.

عصب پودندال چیست؟

عصب پودندال (Pudendal Nerve) یک عصب اصلی در لگن است که از قسمت پشتی نخاع (مهره‌های ساکرال S2-S4) منشاء می‌گیرد و به نواحی پرینه، واژن، آلت، مقعد، عضلات کف لگن و نواحی اطراف آن عصب‌دهی می‌کند.

نورالژی پودندال چیست؟

نورالژی پودندال به درد مزمن ناشی از آسیب، فشردگی یا التهاب عصب پودندال گفته می‌شود. این درد اغلب با نشستن طولانی، رابطه جنسی، اجابت مزاج یا فعالیت‌های روزمره تشدید می‌شود و در برخی موارد می‌تواند به طور دائمی باقی بماند.

علل نورالژی عصب پودندال

علت دقیق این بیماری ممکن است در برخی موارد مشخص نباشد، اما عوامل زیر نقش مهمی در ایجاد آن دارند:

1. فشار طولانی‌مدت

• نشستن بیش از حد، به‌خصوص روی سطوح سفت (مانند دوچرخه‌سواری یا موتورسواری طولانی)

• فشار مکرر بر ناحیه لگن

2. جراحی‌های لگنی

• جراحی‌های هموروئید، زایمان طبیعی دشوار، جراحی‌های زنان و زایمان یا کولورکتال

3. ضربه و آسیب

• سقوط روی ناحیه دنبالچه یا پرینه

• حوادث ورزشی یا تصادفات

4. فشردگی عصب

• در تونل آلکاک (Alcock’s Canal)، که محل عبور عصب پودندال است

5. بیماری‌های دیگر

• سندرم درد مزمن لگن (CPPS)

• فیبرومیالژیا

• آندومتریوز

علائم نورالژی پودندال

علائم می‌توانند در شدت و محل متفاوت باشند، اما موارد رایج شامل:

• درد یا سوزش در پرینه، آلت، کلیتوریس، واژن یا مقعد

• تشدید درد هنگام نشستن، کاهش آن در حالت ایستاده یا خوابیده

• احساس جسم خارجی در واژن یا مقعد (“احساس توپ گلف”)

• بی‌حسی، گزگز یا تیر کشیدن

• درد هنگام رابطه جنسی (دیسپارونیا)

• درد هنگام دفع مدفوع یا ادرار

روش‌های تشخیص

1. معاینه بالینی دقیق

پزشک نواحی دردناک را بررسی کرده و سابقه پزشکی کامل بیمار را دریافت می‌کند.

2. تست‌های تصویر‌برداری

• MRI لگن برای بررسی فشردگی یا ضایعات ساختاری

• سونوگرافی داخلی لگن

3. بلوک تشخیصی عصب پودندال

تزریق بی‌حس‌کننده موضعی به عصب پودندال: اگر درد کاهش یابد، احتمالاً منشاء آن همین عصب است.

درمان نورالژی عصب پودندال

درمان به شدت علائم و علت زمینه‌ای بستگی دارد. رویکرد درمانی می‌تواند ترکیبی از روش‌های زیر باشد:

1. تغییر سبک زندگی

• اجتناب از نشستن طولانی‌مدت

• استفاده از بالشت‌های مخصوص نشیمنگاهی (حلقه‌ای یا به شکل U)

• اجتناب از دوچرخه‌سواری یا ورزش‌های فشارآور

2. فیزیوتراپی تخصصی لگن

• تقویت عضلات کف لگن

• ریلکسیشن عضلانی

• آزادسازی عضلات پرینه

3. داروها

• داروهای ضد درد عصبی: مانند گاباپنتین، پره‌گابالین، آمی‌تریپتیلین

• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)

• تزریق استروئید به اطراف عصب

4. تزریق بلوک عصب پودندال

یک روش مؤثر برای کنترل درد مزمن که می‌تواند هم تشخیصی و هم درمانی باشد. معمولاً با استفاده از راهنمای سونوگرافی یا فلوروسکوپی انجام می‌شود.

5. درمان‌های پیشرفته

• لیزر درمانی یا تحریک الکتریکی عصبی (TENS) برای کاهش درد عصبی

• نورومدولاسیون: تحریک عصب ساکرال با ایمپلنت‌های خاص

• جراحی: در موارد شدید که سایر روش‌ها مؤثر نیستند، رفع فشار از عصب ممکن است انجام شود.

پیش‌آگهی و نتیجه درمان

نورالژی عصب پودندال اگر زود تشخیص داده شود، به‌خوبی قابل کنترل است. با ترکیب درمان‌های فیزیکی، دارویی و مداخله‌ای، بسیاری از بیماران بهبودی قابل توجهی پیدا می‌کنند. در برخی موارد، درمان ممکن است طولانی‌مدت باشد، اما مدیریت صحیح می‌تواند کیفیت زندگی را به طور محسوسی افزایش دهد.

نورالژی پودندال یکی از علل ناشناخته ولی جدی دردهای مزمن لگن، پرینه و نواحی تناسلی است. تشخیص به‌موقع، درمان ترکیبی و همکاری با متخصصین درد، فیزیوتراپیست‌ها و پزشکان زنان یا ارولوژیست، نقش کلیدی در کنترل علائم و بهبود زندگی بیماران دارد.