اسپوندیلولیستزیس گردنی (Cervical Spondylolisthesis) یکی از بیماری‌های نادر اما دردناک ستون فقرات گردنی است که در آن یکی از مهره‌های گردن روی مهره‌ی پایین‌تر از خود سر می‌خورد. این وضعیت می‌تواند باعث فشرده‌شدن اعصاب نخاعی یا نخاع شود و منجر به بروز درد، بی‌حسی، ضعف و مشکلات حرکتی گردد. در این مقاله به بررسی کامل این عارضه، علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان خواهیم پرداخت.
در حالت طبیعی، مهره‌های ستون فقرات به صورت منظم روی هم قرار دارند. در شرایط خاصی، یکی از این مهره‌ها از جای خود به جلو یا عقب می‌لغزد. وقتی این اتفاق در ناحیه گردن (Cervical Spine) رخ دهد، به آن اسپوندیلولیستزیس گردن گفته می‌شود.
اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو: شایع‌ترین نوع در ناحیه گردن، در اثر فرسایش و تخریب دیسک‌ها و مفاصل بین مهره‌ها.
اسپوندیلولیستزیس مادرزادی: ناشی از نقص‌های مادرزادی در ساختار مهره‌ای.
اسپوندیلولیستزیس تروماتیک: بر اثر ضربه یا آسیب شدید به گردن.
اسپوندیلولیستزیس ایستمی: کمتر در گردن دیده می‌شود، اما می‌تواند ناشی از ترک در بخشی از مهره باشد.
علائم این بیماری بسته به شدت جابجایی مهره و میزان فشار بر اعصاب متفاوت است. شایع‌ترین علائم شامل:
درد مزمن گردن
سفتی و کاهش دامنه حرکتی گردن
سردردهای مکرر
بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در بازو، شانه یا دست‌ها
ضعف عضلانی در اندام فوقانی
دشواری در حفظ تعادل
اختلال در کنترل ادرار یا مدفوع (در موارد شدید و نادر)
فرسایش دیسک‌ها و مفاصل (در اثر افزایش سن)
آسیب‌های ورزشی یا تصادف
حمل بار سنگین یا وضعیت بد بدن در طول زمان
نقص مادرزادی در ستون فقرات
پوکی استخوان یا تومورها (کمتر شایع)
تشخیص این بیماری معمولاً با بررسی علائم بالینی و انجام تصویربرداری‌های پزشکی صورت می‌گیرد:
تصویربرداری با اشعه ایکس: برای مشاهده جابجایی مهره‌ها.
MRI: برای بررسی فشار بر نخاع یا ریشه‌های عصبی.
CT Scan: جهت بررسی دقیق ساختار استخوانی مهره‌ها.
الکترومیوگرافی (EMG): برای ارزیابی عملکرد عصب‌ها و عضلات.
بیشتر موارد خفیف تا متوسط را می‌توان بدون جراحی کنترل کرد:
استراحت و اصلاح فعالیت‌ها
فیزیوتراپی: شامل تمرینات کششی و تقویتی برای گردن و شانه.
بریس گردن: برای محدود کردن حرکت و کاهش فشار.
داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن.
تزریق استروئید در فضای اپیدورال برای کاهش التهاب و درد.
درمان‌های طب فیزیکی و توانبخشی
در کلینیک‌های تخصصی درد، تزریق‌های دقیق مانند بلاک عصبی یا فاست جوینت اینجکشن می‌توانند در کنترل درد موثر باشند.
در صورتی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند یا فشار بر نخاع شدید باشد، جراحی توصیه می‌شود:
لامینکتومی: برداشتن بخشی از مهره برای آزادسازی نخاع.
فیوژن یا فیوژن مهره‌ای: جوش دادن مهره‌ها برای تثبیت ستون فقرات.
جایگزینی دیسک (در موارد خاص)
پیگیری مداوم با فیزیوتراپی
اجتناب از حرکات ناگهانی گردن
حفظ وضعیت صحیح نشستن و ایستادن
استفاده از بالش مناسب هنگام خواب
اسپوندیلولیستزیس گردن یک اختلال بالقوه جدی اما قابل کنترل در ستون فقرات گردنی است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جلوگیری کند. افرادی که دچار درد مداوم گردن یا علائم عصبی در دست و شانه هستند، باید هر چه زودتر با پزشک متخصص مغز و اعصاب یا درد مشورت نمایند.
