انواع سردرد در پزشکی

در پزشکی، سردرد (Headache) یکی از شایع‌ترین علائم است که می‌تواند دلایل بسیار متنوعی داشته باشد. سازمان جهانی بهداشت و انجمن بین‌المللی سردرد (IHS) سردردها را به‌طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌کند:

1. سردردهای اولیه (Primary Headaches)

این سردردها، خودشان بیماری هستند و علت زمینه‌ای مشخص ندارند.

الف) میگرن (Migraine)

• سردرد ضربان‌دار، معمولاً یک‌طرفه

• ممکن است با تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و صدا همراه باشد

• انواع:

  1. میگرن بدون اورا (شایع‌ترین)

  2. میگرن با اورا (مثلاً دیدن خطوط نورانی قبل از شروع)

  3. میگرن مزمن (بیش از 15 روز در ماه)

  4. میگرن قاعدگی

  5. میگرن شکمی (در کودکان)

ب) سردرد تنشی (Tension-type Headache)

• شایع‌ترین نوع سردرد در دنیا

• درد خفیف تا متوسط، دوطرفه، مثل فشار یا سفتی دور سر

• بدون تهوع یا اورا

• انواع:

  1. اپیزودیک کم‌تکرار

  2. اپیزودیک پر‌تکرار

  3. مزمن (بیش از 15 روز در ماه)

پ) سردرد خوشه‌ای (Cluster Headache)

• سردرد بسیار شدید، یک‌طرفه، اغلب اطراف چشم

• معمولاً به‌صورت دوره‌ای (خوشه‌ای) در طول شبانه‌روز

• همراه با اشک‌ریزش، گرفتگی بینی، افتادگی پلک

• انواع:

  1. سردرد خوشه‌ای اپیزودیک

  2. سردرد خوشه‌ای مزمن

ت) انواع نادر دیگر سردرد اولیه:

1. Hemicrania continua (درد یک‌طرفه مداوم، پاسخ به ایندومتاسین)

2. سردرد حمله‌ای یک‌طرفه با علائم خودمختار (SUNCT / SUNA)

3. سردرد ناشی از فعالیت جنسی (Sex headache)

4. سردرد ناشی از ورزش (Exertional headache)

5. سردرد ناشی از سرفه (Cough headache)

6. سردرد سرد (Cold-stimulus headache) – مثلاً با خوردن بستنی

7. Hypnic headache – فقط در خواب اتفاق می‌افتد

8. New daily persistent headache (NDPH) – سردرد ناگهانی و مزمن

2. سردردهای ثانویه (Secondary Headaches)

این سردردها علامتی از یک بیماری دیگر هستند.

الف) سردرد ناشی از آسیب یا ضربه:

• سردرد پس از ضربه مغزی (Post-traumatic headache)

• سردرد شلاقی (Whiplash headache)

ب) سردرد ناشی از مشکلات عروقی:

• سکته مغزی (Stroke)

• خونریزی ساب‌آراکنوئید

• ترومبوز وریدهای مغزی (Cerebral venous thrombosis)

• آنوریسم مغزی

• پرفشاری خون شدید (Hypertensive crisis)

• سردرد ارتواستاتیک (مثلاً ناشی از کاهش فشار مایع مغزی)

پ) سردرد ناشی از عفونت‌ها:

• مننژیت

• انسفالیت (التهاب مغز)

• آبسه مغزی یا سینوسی

• عفونت گوش یا سینوزیت حاد

• COVID-19 (گاهی با سردرد همراه است)

ت) سردرد ناشی از تومورها و توده‌ها:

• تومورهای مغزی

• هیدروسفالی (افزایش مایع مغزی نخاعی)

• افزایش فشار داخل جمجمه (ICP)

ث) سردرد ناشی از بیماری‌های عمومی:

• کم‌خونی شدید

• تب بالا

• هیپوکسی یا هایپرکاپنی

• اختلالات تیروئیدی

ج) سردرد دارویی یا مرتبط با مصرف مواد:

• سردرد ناشی از مصرف زیاد مسکن (Medication overuse headache)

• سردرد ناشی از ترک کافئین

• سردرد ناشی از مصرف نیترات‌ها، الکل، قرص ضد بارداری

• سردرد ناشی از سموم (مانند مونوکسید کربن)

چ) سایر سردردهای ثانویه:

• سردرد دندانی یا فکی (مثلاً اختلال مفصل گیجگاهی-فکی – TMJ)

• سردرد چشمی (مثلاً گلوکوم یا خستگی چشم)

• سردرد ناشی از اختلالات گردن (Cervicogenic headache)

• سردرد روان‌زاد (Psychogenic headache)

• سردرد مرتبط با اضطراب و افسردگی

• سردرد قاعدگی یا هورمونی

• سردرد در بارداری یا پره‌اکلامپسی

جمع‌بندی بصری: