بلاک عصبی اندام تحتانی؛ روش نوین کاهش درد بدون جراحی

دردهای مزمن یا حاد اندام تحتانی (پاها)، ناشی از آسیب‌های عصبی، مشکلات عضلانی‌اسکلتی یا التهابات موضعی، می‌توانند عملکرد حرکتی فرد را به شدت مختل کنند. یکی از روش‌های مؤثر برای مدیریت و درمان این نوع دردها، استفاده از تکنیک بلاک عصبی (Nerve Block) است.

بلاک عصبی اندام تحتانی، یک روش درمانی غیردارویی و غیرجراحی است که با تزریق ماده بی‌حس‌کننده یا داروی ضدالتهاب در کنار عصب مورد نظر، سیگنال‌های درد به مغز را قطع یا کاهش می‌دهد.

 بلاک عصبی چیست؟

بلاک عصبی یا عصب‌بلوک روشی است که در آن با تزریق دارو (معمولاً بی‌حسی موضعی همراه با کورتون)، عملکرد انتقال پیام عصبی مختل می‌شود. این کار به کاهش درد، التهاب و گاهی بهبود عملکرد حرکتی کمک می‌کند.

 اعصاب مهم اندام تحتانی

در اندام تحتانی، چند عصب اصلی برای بلاک کردن وجود دارند:

1. عصب سیاتیک (Sciatic Nerve)

2. عصب فمورال (Femoral Nerve)

3. عصب سافن (Saphenous Nerve)

4. عصب پرونئال (Peroneal Nerve)

5. عصب تیبیال (Tibial Nerve)

6. عصب اوبتوراتور (Obturator Nerve)

هرکدام از این اعصاب بسته به محل درد یا نوع آسیب، می‌توانند هدف بلاک قرار گیرند.

 انواع بلاک عصبی اندام تحتانی

 1. بلاک عصب سیاتیک

• ✅ کاربرد: درد پشت ران، ساق پا و کف پا (مانند سیاتیک)

• ✅ محل تزریق: لگن یا پشت ران

• ✅ روش تصویربرداری: سونوگرافی یا فلوروسکوپی

 2. بلاک عصب فمورال

• ✅ کاربرد: درد جلوی ران و زانو (مثلاً پس از تعویض مفصل زانو)

• ✅ محل تزریق: کشاله ران

• ✅ مزیت: کاهش درد پس از عمل جراحی زانو

 3. بلاک عصب سافن

• ✅ کاربرد: درد قسمت داخلی ساق و مچ پا

• ✅ اغلب به‌صورت ترکیبی با بلاک فمورال استفاده می‌شود

 4. بلاک عصب پرونئال

• ✅ کاربرد: درد یا نوروپاتی در قسمت خارجی ساق و پا

• ✅ مناسب در آسیب‌های عصبی ناشی از دیابت یا تروما

 5. بلاک عصب تیبیال

• ✅ کاربرد: درد کف پا یا پاشنه (مثلاً در فاشئیت پلانتار)

• ✅ گاهی در سندرم تونل تارسال نیز استفاده می‌شود

 6. بلاک اوبتوراتور

• ✅ کاربرد: درد داخلی ران، اسپاسم عضلات نزدیک‌کننده ران

• ✅ معمولاً در کنار بلاک فمورال انجام می‌شود

کاربردهای بلاک عصبی

• تسکین درد حاد یا مزمن اندام تحتانی

• کاهش مصرف داروهای مسکن یا ضدالتهاب

• آماده‌سازی برای فیزیوتراپی مؤثر

• کاهش دردهای پس از جراحی (مانند تعویض مفصل زانو یا لگن)

• درمان دردهای نوروپاتیک (مثلاً دیابت، سیاتیک)

• درمان سندرم‌های فشاری عصبی

• کمک به تشخیص دقیق منبع درد

چگونه بلاک عصبی انجام می‌شود؟

1. بررسی محل درد و عصب هدف

2. استفاده از سونوگرافی یا فلوروسکوپی برای هدایت دقیق سوزن

3. تزریق داروی بی‌حسی موضعی (معمولاً لیدوکائین یا بوپی‌واکائین)

4. گاهی تزریق کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب مزمن

5. مدت زمان فرایند: حدود ۱۵–۳۰ دقیقه

6. بیمار در همان روز مرخص می‌شود

مدت اثر بلاک عصبی

• بلاک موقتی (تشخیصی): چند ساعت تا یک روز

• بلاک درمانی: از چند روز تا چند ماه

• در صورت اثربخشی، ممکن است تکرار شود یا از روش‌های ماندگارتر مانند رادیوفرکوئنسی استفاده گردد.

مزایای بلاک عصبی

• روش غیرجراحی و کم‌تهاجمی

• انجام در مطب یا کلینیک

• بدون نیاز به بیهوشی

• قابل تکرار

• مناسب بیماران غیرقابل عمل

• تسریع روند توان‌بخشی

عوارض احتمالی بلاک عصبی

اگرچه بلاک عصبی نسبتاً ایمن است، اما عوارض زیر ممکن است به‌صورت نادر رخ دهند:

• عفونت موضعی

• خونریزی یا هماتوم

• بی‌حسی موقتی

• افت فشار خون (در بلاک‌های وسیع‌تر)

• آسیب عصبی (بسیار نادر)

تفاوت بلاک عصبی با درمان‌های دیگر

چه افرادی گزینه مناسب بلاک عصبی هستند؟

• بیماران با درد مزمن و مقاوم به دارو

• افراد دچار نوروپاتی دیابتی یا سیاتیک

• بیمارانی که جراحی برای آن‌ها توصیه نمی‌شود

• افرادی با درد پس از عمل‌های زانو، لگن یا ستون فقرات

• کسانی که نمی‌خواهند داروی خوراکی مصرف کنند

سوالات پرتکرار

چند بار می‌توان بلاک عصبی انجام داد؟

در صورت موفقیت، امکان تکرار وجود دارد. در بعضی موارد تا ۳–۴ بار در سال انجام می‌شود.

آیا بلاک عصبی درمان قطعی است؟

بلاک عصبی درمان علامتی است، ولی در بسیاری از بیماران، امکان کنترل بلندمدت درد و جلوگیری از جراحی وجود دارد.

آیا بلاک دردناک است؟

نه، معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام شده و ناراحتی آن کم است.

بلاک عصبی اندام تحتانی روشی سریع، مؤثر و ایمن برای مدیریت انواع دردهای حاد و مزمن پا است. این روش با هدف قرار دادن مستقیم عصب مسئول درد، به کاهش سریع علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند.

اگر از دردهای طولانی‌مدت پا، نوروپاتی یا دردهای پس از عمل جراحی رنج می‌برید، بلاک عصبی می‌تواند یک گزینه درمانی مؤثر برای شما باشد. مشاوره با پزشک متخصص درد یا بیهوشی، بهترین راه برای تصمیم‌گیری است.