علت‌های گلو درد، روش‌های درمان و داروهای مؤثر
۱. مقدمه
گلودرد یکی از مشکلات شایع دستگاه تنفسی است که می‌تواند ناشی از عفونت، تحریکات محیطی یا مشکلات دیگر باشد. این عارضه معمولاً با علائمی مانند درد، خارش، سوزش و مشکل در بلع همراه است. در برخی موارد، گلو درد می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارند.
۲. علت‌های گلو درد
گلو درد ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که به طور کلی می‌توان آن‌ها را به سه دسته تقسیم کرد:
۲.۱. عفونت‌های ویروسی
بیشتر موارد گلو درد ناشی از ویروس‌ها هستند و نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک ندارند. ویروس‌هایی که باعث گلو درد می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- سرماخوردگی (راینوویروس): یکی از شایع‌ترین دلایل گلودرد است و معمولاً با عطسه، آبریزش بینی و سرفه همراه است.
- آنفولانزا: علائم آن شدیدتر از سرماخوردگی است و علاوه بر گلو درد، تب، بدن درد و ضعف را نیز شامل می‌شود.
- مونونوکلئوز (ویروس اپشتین بار): همراه با گلو درد شدید، خستگی مفرط و تورم غدد لنفاوی است.
- کووید-۱۹: در برخی افراد، گلو درد یکی از علائم اولیه کرونا محسوب می‌شود.
۲.۲. عفونت‌های باکتریایی
برخی گلو دردها ناشی از عفونت‌های باکتریایی هستند که نیاز به آنتی‌بیوتیک دارند، از جمله:
- عفونت استرپتوکوکی: نوعی عفونت باکتریایی شایع که باعث گلو درد شدید، تورم لوزه‌ها، تب و گاهی ایجاد چرک در گلو می‌شود.
- دیفتری: نوعی عفونت باکتریایی نادر اما خطرناک که باعث ایجاد غشای ضخیم در گلو و مشکلات تنفسی می‌شود.
۲.۳. عوامل غیرعفونی
برخی از عوامل غیرعفونی که باعث گلو درد می‌شوند عبارتند از:
- تحریکات محیطی: قرار گرفتن در معرض دود سیگار، آلودگی هوا یا مواد شیمیایی می‌تواند باعث تحریک گلو شود.
- ریفلاکس معده (GERD): بازگشت اسید معده به مری می‌تواند باعث التهاب و گلودرد مزمن شود.
- خشکی هوا: به‌ویژه در فصول سرد که هوا خشک‌تر است، ممکن است گلو تحریک و دچار درد شود.
- حساسیت‌ها: آلرژی به گرد و غبار، موی حیوانات یا گرده گیاهان می‌تواند منجر به گلودرد شود.
۳. علائم همراه با گلودرد
گلو درد معمولاً با برخی علائم دیگر همراه است که بسته به علت آن متفاوت هستند:
✅ علائم عمومی گلودرد
- درد و سوزش در گلو
- مشکل در بلع
- خشونت صدا یا گرفتگی صدا
✅ علائم عفونت ویروسی
- عطسه و آبریزش بینی
- سرفه
- تب خفیف
- سردرد خفیف
✅ علائم عفونت باکتریایی
- تب بالا (بیش از ۳۸.۵ درجه سانتی‌گراد)
- چرک در لوزه‌ها
- تورم و حساسیت غدد لنفاوی گردن
- بوی بد دهان
✅ علائم حساسیت و تحریکات محیطی
- خارش گلو
- سرفه‌های خشک
- قرمزی چشم‌ها
- آبریزش بینی
۴. روش‌های درمان گلو درد
۴.۱. درمان‌های خانگی
در بسیاری از موارد، گلودرد را می‌توان با روش‌های طبیعی و خانگی درمان کرد:
🔹 نوشیدن مایعات گرم: چای، دمنوش‌های گیاهی (مانند زنجبیل و بابونه) و آب گرم با عسل می‌توانند گلو را تسکین دهند.
🔹 غرغره با آب نمک: یک قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کرده و چندین بار در روز غرغره کنید تا التهاب کاهش یابد.
🔹 استفاده از عسل: عسل خاصیت ضدباکتریایی دارد و می‌تواند گلو را نرم کند. ترکیب عسل با لیمو بسیار مفید است.
🔹 مرطوب کردن هوا: استفاده از دستگاه بخور یا قرار دادن ظرف آب در کنار بخاری باعث جلوگیری از خشکی هوا می‌شود.
🔹 استفاده از سیر و زنجبیل: این دو ماده خاصیت ضدعفونی‌کننده دارند و می‌توانند در بهبود گلودرد موثر باشند.
۴.۲. داروهای بدون نسخه (OTC)
اگر گلودرد شدید باشد، برخی داروهای بدون نسخه می‌توانند کمک کنند:
- مسکن‌ها: مانند ایبوپروفن و استامینوفن برای کاهش درد و تب
- آب‌نبات‌های مخصوص گلودرد: حاوی مواد بی‌حس‌کننده مانند منتول یا لیدوکائین
- اسپری‌های ضدعفونی‌کننده گلو: مانند اسپری‌های حاوی بنزوکائین برای تسکین موقت درد
۴.۳. داروهای تجویزی
اگر گلو درد ناشی از عفونت باکتریایی باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند، از جمله:
- پنی‌سیلین و آموکسی‌سیلین: برای عفونت‌های استرپتوکوکی
- آزیترومایسین یا کلیندامایسین: در صورت حساسیت به پنی‌سیلین
⚠ توجه: مصرف آنتی‌بیوتیک فقط در صورت تأیید پزشک توصیه می‌شود و نباید خودسرانه مصرف شود.
۵. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در موارد زیر بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
✅ گلودرد بیش از یک هفته طول بکشد.
✅ همراه با مشکلات تنفسی یا بلع شدید باشد.
✅ تب بالای ۳۹ درجه سانتی‌گراد داشته باشید.
✅ روی لوزه‌ها چرک یا لکه‌های سفید دیده شود.
✅ غدد لنفاوی گردن به شدت متورم و حساس شوند.
۶. پیشگیری از گلودرد
🔹 دست‌ها را مرتب بشویید تا از انتشار ویروس‌ها جلوگیری کنید.
🔹 از تماس با افراد بیمار خودداری کنید.
🔹 مایعات کافی بنوشید تا گلو مرطوب بماند.
🔹 سیگار نکشید و از دود سیگار دوری کنید.
🔹 سیستم ایمنی بدن را تقویت کنید با تغذیه سالم و ورزش منظم.
۷. نتیجه‌گیری
گلودرد معمولاً ناشی از عفونت‌های ویروسی است و خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشد. با رعایت توصیه‌های خانگی و پیشگیرانه می‌توان احتمال ابتلا به گلودرد را کاهش داد. اگر گلو درد شدید یا طولانی شد، مراجعه به پزشک ضروری است.
