تحریک الکتریکی نخاعی (SCS) برای درمان درد مزمن کمر و گردن

درد مزمن کمر و گردن یکی از شایع‌ترین علل مراجعه بیماران به کلینیک‌های درد و مراکز ارتوپدی است. بسیاری از افراد پس از استفاده از داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی یا حتی جراحی، همچنان با درد شدید و ناتوان‌کننده مواجه هستند. در چنین شرایطی، روش‌های نوین مانند تحریک الکتریکی نخاعی (Spinal Cord Stimulation – SCS) به‌عنوان یک گزینه درمانی مؤثر مطرح می‌شوند.
این روش با ارسال سیگنال‌های الکتریکی به نخاع، انتقال پیام‌های درد به مغز را مهار می‌کند و به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌نماید.

درد مزمن کمر و گردن چیست؟

درد کمر و گردن زمانی “مزمن” محسوب می‌شود که بیش از ۳ ماه ادامه داشته باشد. این درد می‌تواند ناشی از:

• مشکلات دیسک بین‌مهره‌ای (فتق، بیرون‌زدگی یا دژنراتیو)

• تنگی کانال نخاعی

• آرتروز مفاصل بین‌مهره‌ای

• آسیب‌های عصبی

• جراحی‌های ناموفق ستون فقرات (Failed Back Surgery Syndrome)
  باشد.

این نوع دردها معمولاً با دارو، ورزش یا فیزیوتراپی به طور کامل کنترل نمی‌شوند و همین موضوع باعث می‌شود بیمار به سمت روش‌های پیشرفته‌تر مانند SCS هدایت شود.

تحریک الکتریکی نخاعی (SCS) چیست؟

SCS یک روش درمانی کم‌تهاجمی است که در آن الکترودهایی در فضای اپیدورال نخاع قرار می‌گیرند. این الکترودها به یک ژنراتور کوچک (باتری) متصل می‌شوند که زیر پوست بیمار کاشته می‌شود.
دستگاه، جریان الکتریکی ضعیفی را به نخاع ارسال می‌کند که با تغییر در سیگنال‌های عصبی، احساس درد را کاهش داده یا متوقف می‌سازد.

مکانیسم اثر SCS چگونه است؟

طبق نظریه Gate Control:

• وقتی سیگنال‌های الکتریکی از الکترودها به نخاع می‌رسند، مسیرهای انتقال درد در نخاع دچار تغییر می‌شوند.

• به زبان ساده، تحریک الکتریکی مانند “بستن دروازه‌های درد” عمل می‌کند.

• بیمار به جای درد شدید، ممکن است احساس خفیفی شبیه مورمور یا لرزش داشته باشد.

موارد کاربرد تحریک نخاعی (SCS)

این روش برای طیف وسیعی از بیماران استفاده می‌شود، به‌ویژه کسانی که درمان‌های دارویی یا جراحی برایشان موفق نبوده است:

1. درد مزمن کمر و گردن مقاوم به درمان

2. سندروم درد پس از جراحی ستون فقرات (FBSS)

3. سندروم درد منطقه‌ای پیچیده (CRPS)

4. دردهای نوروپاتیک (مانند نوروپاتی دیابتی یا آسیب عصب)

5. تنگی کانال نخاعی

6. فتق یا ساییدگی دیسک مقاوم به درمان

7. بیمارانی که جراحی برایشان خطرناک یا غیرممکن است

مراحل انجام SCS در کلینیک درد

۱. ارزیابی اولیه

پزشک متخصص درد یا جراح اعصاب با گرفتن شرح حال، معاینه و بررسی MRI یا سی‌تی‌اسکن تشخیص می‌دهد که بیمار کاندید مناسبی است یا خیر.

۲. مرحله آزمایشی (Trial)

• الکترود موقت در نخاع بیمار گذاشته می‌شود.

• بیمار به مدت ۷–۱۰ روز دستگاه را امتحان می‌کند.

• اگر درد حداقل ۵۰٪ کاهش یابد، بیمار برای کاشت دائمی انتخاب می‌شود.

۳. کاشت دائمی (Permanent Implantation)

• ژنراتور (باتری) کوچک زیر پوست باسن یا شکم کاشته می‌شود.

• بیمار با ریموت کنترل می‌تواند شدت تحریک را تنظیم کند.

مزایای تحریک الکتریکی نخاعی (SCS)

• کاهش ۳۰ تا ۷۰٪ درد مزمن

• کاهش نیاز به مصرف داروهای مسکن و مخدرها

• بهبود کیفیت خواب و فعالیت‌های روزمره

• روشی برگشت‌پذیر (در صورت نیاز دستگاه خارج می‌شود)

• قابلیت تنظیم و شخصی‌سازی شدت تحریک

معایب و عوارض احتمالی

هرچند ایمن است، اما مانند هر روش پزشکی ممکن است عوارضی داشته باشد:

• عفونت محل کاشت

• جابه‌جایی یا خرابی الکترود

• احساس مورمور یا بی‌حسی ناخواسته

• نیاز به تعویض باتری پس از چند سال

مقایسه SCS با دارودرمانی طولانی‌مدت

مقایسه SCS با جراحی باز ستون فقرات

تحریک الکتریکی نخاعی (SCS) یک روش کم‌تهاجمی، مؤثر و ایمن برای بیماران مبتلا به درد مزمن کمر و گردن است که به سایر درمان‌ها پاسخ نداده‌اند. این تکنیک با کاهش نیاز به دارو و جراحی باز، می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را به شکل چشمگیری بهبود بخشد.