آراکنوئیدیت یک بیماری نادر ولی دردناک و مزمن است که در اثر التهاب پرده آراکنوئید (پرده عنکبوتیه) رخ می‌دهد؛ لایه‌ای از غشای محافظ مغز و نخاع. این بیماری می‌تواند باعث دردهای شدید، اختلالات عصبی و حتی ناتوانی دائمی شود.
در این مقاله، به‌صورت دقیق به بررسی علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان بیماری آراکنوئیدیت خواهیم پرداخت.
آراکنوئیدیت (Arachnoiditis) نوعی التهاب غشای آراکنوئید است؛ یکی از سه لایه‌ای که مغز و نخاع را احاطه کرده‌اند. این التهاب معمولاً باعث ایجاد چسبندگی بین عصب‌ها و این غشاء می‌شود و می‌تواند باعث درد مزمن، گزگز، بی‌حسی یا حتی فلج در اندام‌ها شود.
آراکنوئیدیت چسبنده (Adhesive Arachnoiditis):
شایع‌ترین نوع بیماری که منجر به چسبندگی و ادغام اعصاب نخاعی با غشای اطراف آن می‌شود.
آراکنوئیدیت سروز (Serous):
با تورم و تجمع مایعات همراه است ولی معمولاً بدون چسبندگی.
آراکنوئیدیت کیستی (Cystic):
با تشکیل کیست‌های مایع درون فضای آراکنوئید.
علت دقیق این بیماری ممکن است در برخی موارد ناشناخته باشد، اما مهم‌ترین عوامل ایجاد آن عبارت‌اند از:
آسیب یا تحریک غشای آراکنوئید هنگام جراحی می‌تواند باعث التهاب شود.
به‌خصوص تزریق مایلوگرافی با مواد سمی یا تزریق بی‌حسی اپیدورال غیراستاندارد.
مانند مننژیت یا سل نخاعی که غشاهای نخاعی را درگیر می‌کنند.
تصادف یا سقوط می‌تواند منجر به آسیب‌های نخاعی و التهاب پرده آراکنوئید شود.
برخی داروهای غیراستاندارد که در ستون فقرات تزریق می‌شوند، عامل شناخته‌شده این بیماری هستند.
علائم بیماری بسته به شدت التهاب و ناحیه درگیر ممکن است متغیر باشد، اما رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
درد شدید و مداوم در کمر یا پا
سوزش، گزگز یا بی‌حسی اندام‌ها
ضعف یا گرفتگی عضلات (به‌ویژه در پاها)
مشکل در راه رفتن یا ایستادن طولانی‌مدت
ناتوانی جنسی
اختلال در عملکرد مثانه یا روده
در موارد شدید: فلج جزئی یا کامل اندام‌ها
برخی بیماران درد خود را مانند “احساس شوک الکتریکی” توصیف می‌کنند.
تشخیص این بیماری معمولاً بر اساس علائم بیمار، تاریخچه پزشکی و تصویربرداری پیشرفته صورت می‌گیرد:
مهم‌ترین روش تشخیص است که می‌تواند چسبندگی اعصاب، تغییر شکل نخاع یا وجود کیست‌ها را نشان دهد.
در برخی موارد استفاده می‌شود ولی ممکن است خود عامل تحریک و تشدید بیماری باشد.
برای تشخیص عفونت یا التهاب در موارد خاص تجویز می‌شود.
تا امروز هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما راهکارهای پزشکی برای کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار در دسترس هستند:
داروهای ضد درد (مانند گاباپنتین، پره‌گابالین)
داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای (برای دردهای نوروپاتیک)
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
ورزش‌های کنترل‌شده برای جلوگیری از خشکی عضلات، بهبود حرکت و کاهش درد
در برخی بیماران برای کاهش التهاب مؤثر است؛ البته با احتیاط
در موارد مزمن و مقاوم به درمان برای کاهش احساس درد
برای کمک به کنترل درد در بیماران خاص
بیماران باید از فعالیت‌هایی که فشار مستقیم یا تحریک به ستون فقرات وارد می‌کنند اجتناب کنند:
بلند کردن اجسام سنگین
تزریقات نخاعی غیراستاندارد
جراحی‌های مکرر ستون فقرات (بدون ضرورت)
نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت بدون حرکت
زندگی با آراکنوئیدیت می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما با مدیریت مناسب و همکاری تیمی پزشک، فیزیوتراپ و روانشناس، می‌توان درد را کنترل کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
مدیریت استرس (زیرا استرس درد را تشدید می‌کند)
تغذیه مناسب و کنترل وزن
خواب کافی و استفاده از تشک طبی
مشاوره روانشناسی برای مقابله با افسردگی و اضطراب
در برخی موارد شدید و بدون درمان مناسب، ممکن است منجر به ضعف دائمی عضلات یا فلج شود.
بله، فیزیوتراپی درست می‌تواند از خشکی و تحلیل عضلانی جلوگیری کرده و به کاهش درد کمک کند.
بسته به شدت بیماری. برخی افراد قادر به انجام کارهای سبک و غیر فیزیکی هستند.
بیماری آراکنوئیدیت یک اختلال عصبی دردناک و مزمن است که در اثر التهاب غشای محافظ نخاع ایجاد می‌شود. با وجود اینکه درمان قطعی ندارد، اما روش‌های مختلف پزشکی و توانبخشی می‌توانند به کاهش علائم، کنترل درد و افزایش کیفیت زندگی بیماران کمک کنند.
